Getuige van een ongeval

Blog

Aanrijding voor onze neus

Het was een rare week pasgeleden. Ik fietste met mijn jongste dochter naar haar turnles toe, toen er vlak voor onze neus een aanrijding plaatsvond. Een fietser en een scooter met twee personen raakten elkaar bij het passeren, waardoor de scooter de balans verloor en een enorme smak opzij maakte, tegen de grond. De vrouw die achterop zat, van een jaar of 60, werd hard tegen de grond gesmeten en bleef vervolgens roerloos liggen. Alles gaat op zo’n moment razendsnel: ik wist meteen dat ik moest handelen en zette mijn fiets en dochter op de stoep, en dook direct naast de vrouw op de grond. Ik was de enige die op dat moment getuige was van het ongeluk, en bovendien ben ik ook militair, waardoor ik ZHKH (zelfhulp, kameradenhulp: een soort EHBO voor militairen) ben opgeleid en de morele plicht heb om te helpen in zulke situaties.

De leiding nemen

Intussen was de bestuurder van de scooter, een jongeman van begin 30, opgestaan en weggelopen. Het was een vreemde situatie, want het bleek naderhand dat de bestuurder een verstandelijk beperkte persoon was, die bovendien een blik bier in zijn hand bleek te hebben tijdens het rijden, waardoor hij niet erg adrem reageerde op mijn verzoeken. Ik probeerde tegelijkertijd de situatie in te schatten, 112 te bellen en de vrouw te woord te staan. Maar dit bleek lastiger dan ik dacht: van de zenuwen lukte het intoetsen van 112 steeds maar niet, omdat ik nog in mijn telefoon ontgrendel menu bleek te zitten. Ik zag dat de scooter de benen van de vrouw afklemde, en riep naar de scooter bestuurder toe dat hij de scooter moest weghalen, waarop de betreffende klaaglijk noemde dat de scooter echt veel te zwaar was. Er kwam ineens een kracht in me naar boven, waar ik zelf achteraf van onder de indruk was. Ik verhief mijn stem en zei dat hij nu die scooter weg moest halen, en commandeerde inmiddels toegestroomde toeschouwers dat ze hem moesten helpen. Ook zag ik dat een andere vrouw inmiddels 112 aan de lijn had, waarna ze mij de mobiel kon geven voor verdere instructies.

Ramptoerisme?

Achteraf terugkijkend op de situatie vond ik het bizar om te merken wat er nou eigenlijk gebeurde: mensen kwamen uit alle kanten toegelopen, uit nieuwsgierigheid en om de sensatie te beleven, maar iedereen bleef verder staan kijken, zonder maar iets te doen! Ik vond dat ongelooflijk en ook wel treurig. Het is absoluut geen vanzelfsprekendheid dat mensen direct te hulp schieten blijkbaar. ‘Iemand moet de leiding nemen’, zei later iemand tegen me. En blijkbaar nam ik die rol toen op me, en ik was heel blij dat ik rustig genoeg was om na te denken wat er moest gebeuren en om eerste hulp te verlenen.

EHBO of ZHKH

De vrouw kon vrij ademen en ik zag geen bloedingen, maar had wel het idee dat ze een klap met haar hoofd had gemaakt en even buiten westen was. Ze kreunde en klaagde over pijn op verschillende plaatsen, waarvan ik botbreuken vermoedde. Ik haalde haar spullen weg en liet haar verder zo stil mogelijk liggen, wat de hulplijn ook verzocht. Verder probeerde ik vooral de vrouw te vertellen wat er ging gebeuren en in contact met haar te blijven, om haar bewustzijn en ademhaling te blijven monitoren. En om haar waar het kon gerust te stellen.

Black out

De ambulance en politie arriveerden, en terwijl de ambulancepersoneel het stokje overnamen, moest ik een omschrijving geven van het ongeluk en de man op de fiets, die hem vrijwel direct na de aanrijding was gepeerd. Dit was een volgend punt van realisatie: ik had een volledige black out toen het aankwam op het omschrijven van de persoon. Ik had mijn aandacht volledig op de vrouw gehad, en geen oog gehad voor de fietser, waardoor mijn brein blijkbaar de keuze had gemaakt dat stuk te schrappen, om voldoende aandacht te houden op de vrouw. Een interessant gegeven.

Uit de situatie

Mijn dochtertje maakte dit alles natuurlijk ook mee. Terwijl ik nog met 112 aan de lijn zat, vroegen twee vrouwen van uit de buurt of ze mijn dochtertje mochten meenemen naar een soort buurthuis, zodat ze even uit de situatie kon. Daar was ik erg dankbaar voor, want ze was behoorlijk onder de indruk geweest van het hele gebeuren. Toen de ambulance en politie weer weg waren, ik mijn dochtertje weer had opgehaald kreeg ik pas de tijd om echt goed te beseffen wat er net allemaal was gebeurd.

Fight, flight, freeze

Het ging zo snel, dat je echt op de automatische piloot gaat, volledig in de stress reactie van fight, flight of freeze. Alle reacties heb ik gezien. Ik koos (gelukkig) voor de fight reactie en kwam direct in actie, eeuwig dankbaar voor de ZHKH lessen die ik heb gekregen, waardoor ik me niet in paniek voelde, maar redelijk wist wat ik moest doen. De flight reactie zag ik bij zowel de fietser, die letterlijk direct was gevlucht, maar ook bij de bestuurder van de scooter, door weg te lopen van de situatie. De toeschouwers en omstanders hadden vrijwel allemaal een freeze reactie: ik moest zeggen wat er moest gebeuren voordat mensen bijvoorbeeld gingen bellen, of hielpen met het weghalen van de scooter, omdat mensen alleen maar bleven kijken. Van tevoren kun je niet weten hoe je reageert, en daarom ben ik dankbaar voor de lessen die deze situatie met zich mee bracht.

Self-efficacy

Wat een andere les is, is dat het héél fijn is om te voelen dát je iets kunt doen. Niet weten wat je moet doen voelt machteloos, en maakt je ook hulpeloos. Ook al doe je misschien niet precies zoals je het hebt geleerd, het feit dát je handelt geeft al een beter gevoel. Niet alleen op gebied van eerste hulp verlenen, maar bijvoorbeeld ook in het opkomen voor jezelf of anderen, of jezelf verdedigen in bepaalde situaties. Of in het aanpakken van je probleem. Dit wordt self-efficacy genoemd, en is een van de belangrijkste ingrediënten voor het behouden van succes in je aanpak op de langere termijn.